Oedeem en lipoedeem
Lymfoedeem
Wanneer het lymfestelsel beschadigd is of lymfeklieren zijn verwijderd, wordt overtollig weefselvocht onvoldoende afgevoerd. Vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels veroorzaakt (pijnlijke) zwellingen en stijfheid.Symptomen/diagnose
Lymfoedeem is te herkennen aan een zwelling, meestal aan de zijde waar het lymfestelsel beschadigd is of lymfeklieren zijn verwijderd. Het heeft een zwaar gevoel in armen of benen, een gevoel van spanning rondom polsen, vingers, enkels, ellebogen of knieën, Soms geeft de zwelling een zeurende of stekende pijn en stijfheid in gewrichten waardoor bewegingen beperkt kunnen worden. Ook is het te herkennen aan de toegenomen omvang.Hoe ontstaat lymfoedeem?
Het lymfestelsel is een netwerk van lymfevaten en lymfeknopen, ook wel klieren genoemd. Ze maken deel uit van ons lichamelijke reinigings- en afweersysteem. Bij een gezond lymfesysteem voeren de lymfevaten het vocht, dat zich in de cellen van onze organen bevindt, af naar de lymfeknopen (klieren). Deze klieren bevinden zich voornamelijk in de liezen, oksels en hals en zorgen voor filtering, reiniging en ontsmetting van het weefselvocht. Ze filteren afvalstoffen zoals beschadigde cellen, virussen, schimmels en bacteriën eruit en maken eventuele ziekteverwekkers onschadelijk. Wanneer het lymfestelsel niet intact is (lymfeklieren kunnen ontbreken of zijn verwijderd), wordt het weefselvocht niet of slechts gedeeltelijk afgevoerd. Het ophopende vocht veroorzaakt zwellingen en uit zich in lymfoedeem.Het lymfoedeem kan worden onderscheiden in primair en secundair lymfoedeem. Er wordt van primair lymfoedeem gesproken wanneer de afwijkingen aan het lymfestelsel aangeboren zijn. Het lymfoedeem ontstaat vaak pas na een trauma (verstapping, overbelasting etc.) of een operatie.
Bij secundair lymfoedeem is sprake van invloeden van buitenaf, denk aan een (wondroos)infectie, ernstige verbranding van de huid of een open botbreuk. Secundair lymfoedeem kan ook een gevolg zijn van bestralingen (behandeling van kanker) of een operatie waarbij lymfeklieren verwijderd worden.
Lymfoedeem kan goed worden behandeld door middel van oedeemtherapie. Voor meer informatie over de behandelingen verwijzen wij u naar de informatie die bij behandelingen staat.
Veneus oedeem
Wanneer de kleppen in de aderen van de benen niet functioneren, is de terugstroom van zuurstofarm en afvalrijk bloed verhinderd. Het lymfevocht wordt zo onvoldoende afgevoerd, waardoor de benen opzwellen, zwaar en rusteloos aan kunnen voelen. De verwijde bloedvaten of spataderen geven naast de vochtophoping pijnklachten.Symptomen/diagnose
Bij veneus oedeem ontstaat vaak in de loop van de dag een (lood)zwaar of rusteloos gevoel in de benen. Een branderig gevoel of krampachtige pijnen en stijfheid (restless legs) kunnen ontstaan doordat de benen en enkels opzwellen door de vochtophoping. Door de toenemende druk in de slecht functionerende aderen verwijden de bloedvaten en ontstaan er spataderen. Soms zien we een bruinachtige verkleuring van de huid. Veneus oedeem komt regelmatig voor in combinatie met lymfoedeem.Hoe ontstaat veneus oedeem?
De bloedvaten in de benen bevatten kleppen die opengaan als het bloed uit de benen wordt afgevoerd. Om te voorkomen dat dit zuurstofarme en afvalstofrijke bloed terugstroomt, sluiten de kleppen zich na het passeren van het bloed. Als de kleppen niet goed werken, wordt het bloed niet goed afgevoerd en het weefselvocht ook niet. Hierdoor werkt het lymfestelsel niet naar behoren (meer uitleg vindt u op de pagina lymfoedeem).Het vocht hoopt zich op in de benen, met name rond de enkels die in de loop van de dag dik en opgezwollen raken. De bloeddruk in de beenvaten neemt toe, vaten en vaatjes verwijden zich en er kunnen spataderen ontstaan. Indien er al spataderen aanwezig zijn ontstaan tevens het veneus oedeem, maar het veneus oedeem kan ook ontstaan door bijvoorbeeld trombose.
Veneus oedeem, ook wel chronische veneuze insufficiëntie (CVI) genoemd, is een combinatie van vochtophoping (oedeem) en slecht werkende bloedvaten (het veneuze systeem). Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar ouderen, zwangere vrouwen en invaliden lopen een groter risico.
Veneus oedeem kan goed worden behandeld door middel van oedeemtherapie. Voor meer informatie over de behandelingen verwijzen wij u naar de informatie die bij behandelingen staat.
Lipoedeem
Lipoedeem is een aandoening waarbij er een bovenmatige toename is van vetweefsel op benen, heupen, billen en soms armen. Deze aandoening is chronisch en wordt als pijnlijk ervaren. Door een stoornis in het lymfestelsel wordt weefselvocht onvoldoende afgevoerd en ontstaan er pijnlijke zwellingen (lymfoedeem). De precieze oorzaak voor lipoedeem is (nog) niet bekend, maar ontstaat vaak rond de puberteit, na zwangerschap of de menopauze en wordt gelinkt aan hormonale veranderingen. Lipoedeem komt nagenoeg alleen bij vrouwen voor.Symptomen/diagnose
Lipoedeem is onder te verdelen in verschillende stadia. De eerste symptomen zijn onevenredig zware benen, heupen, billen en/of armen waarbij het overtollige vetweefsel abrupt stopt bij knieën of enkels of bij ellebogen of polsen. Diëten en daarmee gepaard gaand gewichtsverlies heeft nauwelijks invloed op de vet- en vochtophopingen. Boven- en onderlichaam kunnen wel twee tot drie kledingmaten verschillen.Het lipoedeem weefsel is gevoelig, de pijn kan variëren van mild tot extreem waarbij een lichte aanraking of druk al niet te verdragen is. Er ontstaan snel blauwe plekken. De huid vertoont tekenen van sterke cellulitis en de structuur oogt walnootachtig. Daarnaast wordt gezien dat benen zwaar aan voelen zwaar opgezwollen zijn door vochtophoping (zie lymfoedeem). Gewrichtsproblemen kunnen ontstaan, zoals knieklachten en de huid van de benen kan beschadigen door het schuren van de huid.
Patiënten hebben last van vermoeidheid en ondervinden een mobiliteitsbeperking. Dit kan invloed hebben op hun dagelijkse functioneren en leiden tot maatschappelijke isolatie, psychosociale klachten en obesitas.
De klachten van lipoedeem kan de huidtherapeut goed behandelen. Voor meer informatie over de behandelingen verwijzen wij u naar de informatie die bij behandelingen staat.